Inleiding
Iedereen komt wel eens in een situatie terecht waarin sprake is van tegenstrijdig belang. Hoe integer je daar ook mee omgaat, de schijn heb je tegen. Onze wetgever is van oordeel dat een bestuurder niet aan besluitvorming moet deelnemen als er sprake is van een tegenstrijdig belang. Hoe werkt dat in de praktijk?
Wat is tegenstrijdig belang?
Van een tegenstrijdig belang is sprake indien een bestuurder bij een rechtshandeling een direct of indirect persoonlijk belang heeft dat tegenstrijdig is met het belang van de onderneming. Aan de hand van de omstandigheden van het geval wordt beoordeeld of er sprake is van een tegenstrijdig belang. Gekeken wordt of een persoonlijk belang van de bestuurder meebrengt dat de bestuurder niet in staat moet worden geacht het belang van de onderneming te bewaken, zoals mag worden verwacht van de bestuurder.
Voorbeelden
In de rechtspraak is o.a. in de volgende gevallen tegenstrijdig belang aangenomen:
– Een vennootschap verkoopt een auto aan een bestuurder tegen een lagere verkoopprijs dan de verkoopprijs, die tot stand zou zijn gekomen bij de verkoop aan een derde.
– Een bestuurder die de vennootschap vertegenwoordigt bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst met de zoon van de bestuurder.
Wat zegt de wet?
De intern werkende besluitvormingsregel van art. 2:129 BW (NV) en 2:239 lid 6 BW (BV) houdt in dat als er sprake is van tegenstrijdig belang, een bestuurder niet mag deelnemen aan beraadslaging en besluitvorming van het bestuur. Het uitgangspunt van deze regeling is dat er zich een conflict voordoet tussen een concreet persoonlijk belang van de bestuurder en het vennootschappelijke belang dat de bestuurder dient te behartigen. Het concrete persoonlijke belang brengt een groot risico met zich mee, namelijk het niet voldoende integer en onbevooroordeeld behartigen van het vennootschappelijk belang. De tegenstrijdige belangregeling beoogt het hiervoor genoemde te voorkomen. Bij het desbetreffende besluit mag de bestuurder met een tegenstrijdig belang niet deelnemen aan de beraadslaging. Dit wordt gedaan door de overige bestuurders. Indien er geen overige bestuurders zijn of indien er ook bij de
overige bestuurders zich een tegenstrijdig belang voordoet, is de Raad van Commissarissen bevoegd om deel te nemen aan de beraadslaging en besluitvorming. Indien er geen Raad van Commissarissen aanwezig is, zal de Aandeelhoudersvergadering zich ontfermen over het te nemen besluit, tenzij de statuten anders bepalen.
Sanctie
Schending van het tegenstrijdige belangregeling ex art. 2:129 BW en art. 2:239 lid 6 BW maakt het genomen besluit vernietigbaar, maar tast in beginsel niet de bevoegdheid inzake het aangaan van een rechtshandeling van de vennootschap aan. De vennootschap blijft gebonden aan de rechtshandeling met de wederpartij. Om onder de verplichtingen uit te komen, zou de vennootschap een beroep kunnen doen op de redelijkheid en billijkheid en dient aangetoond te worden dat er bijzondere omstandigheden zijn op grond waarvan het tegenstrijdig belang wel aan de wederpartij kan worden tegengeworpen. Daarnaast kan de vennootschap bij het overtreden van de tegenstrijdige belangregeling de bestuurders uit hoofde (persoonlijk) van art. 2:9 BW aan spreken tot vergoeding van eventuele schade op grond van onbehoorlijke taakvervulling. Alle bestuurders dienen dus alert te zijn op een belangconflict bij één van hen.
Advies
Iedere schijn van belangenverstrengeling dient te worden vermeden. Praktisch is dit soms niet uitvoerbaar. Win ieder geval deskundig advies in.